Kilka lat temu jako doradca inwestycyjny towarzyszyłem na Ukrainie dyrektorowi ds. rozwoju dużej europejskiej korporacji, która aktywnie inwestuje w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Firma ta znalazła optymalną strategię ekspansji na rynki Europy Wschodniej, produkując sprzęt zaawansowany technologicznie i rozwijając zaawansowane rozwiązania technologiczne w inżynierii mechanicznej, lokalizuje swoje przedsiębiorstwa w krajach postsowieckich, a mianowicie w tych miastach, które charakteryzują się optymalną kombinacją trzech czynników: 1) dobrą logistyką, pozwalającą na dostarczanie produktów nie tylko na lokalne rynki, ale także na eksport do wszystkich krajów Europy Wschodniej; 2) obecnością wysoko wykwalifikowanego zespołu inżynierów, potrafiących obsługiwać skomplikowany sprzęt; 3) dostępem do materiałów, wykorzystywanych w działalności przedsiębiorstwa.

Firma rozwijała się dynamicznie i miała wspaniałe perspektywy, z tego powodu byłem zainteresowany bliską i długotrwałą współpracą. Starając się jak najlepiej wykorzystać czas, postanowiłem omówić szczegóły naszej kooperacji, zwłaszcza, że wcześniej klient poinformował mnie o dodatkowym zleceniu dla naszej firmy konsultingowej. Moim zadaniem było przygotowywanie regularnych miesięcznych raportów analitycznych, by klient mógł na bieżąco śledzić wydarzenia i trendy polityczne w krajach Europy Wschodniej.

W odpowiedzi na moje pytanie, dlaczego zdecydował się zaangażować w politykę, przecież dla szybko rozwijającej się korporacji w krajach tego regionu, pożądane jest pozostanie poza tą sferą, odpowiedział w taki sposób, który zmusił mnie do przemyślenia całego mojego podejścia do analizy politycznej: „Bardzo ważne jest dla mnie zrozumienie uwarunkowań politycznych krajów, po to, aby w żaden sposób nie być wciągniętym w politykę krajów danego regionu.”

Rzeczywiście, jedną z najbardziej charakterystycznych cech Europy Środkowo-Wschodniej jest nadmierne upolitycznienie wszystkich sfer życia. Czy to dobrze, czy źle – to już kwestia drugorzędna. Najważniejsze, że każdy przedsiębiorca, który dąży do pomyślnego rozwinięcia poważnych projektów biznesowych w krajach tego regionu, powinien zrozumieć, że z pewnością spotka się z ryzykiem politycznym w biznesie, nawet jeśli stara się trzymać z daleka od tych procesów.

Bez wątpienia najlepszą pozycją polityczną przedsiębiorcy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej jest neutralność i partnerstwo ze wszystkimi kluczowymi grupami politycznymi (chociaż istnieje wiele wyjątków). Jednak przekonanie, że takie stanowisko jest najprostszą strategią, to niebezpieczne złudzenie. Większość przedsiębiorców i prezesów jest pewna, że utrzymanie neutralności i dobrych relacji ze wszystkimi siłami politycznymi wystarczy, aby nic nie robić i w nic się nie angażować.

To bardzo elegancka strategia, ale tylko teoretycznie, w praktyce wszystko wygląda inaczej. W krajach Europy Środkowo-Wschodniej najprawdopodobniej tak czy inaczej zostaną Państwo wciągnięci w delikatne kwestie politycznie, nawet jeśli nie będą się Państwo nigdzie się udzielać, a Państwa bierność i niezdolność do odpowiedniego reagowania doprowadzą tylko do konfliktu ze wszystkimi grupami politycznymi.

Zachowanie neutralności i dobrych relacji ze wszystkimi wymaga olbrzymiej pracy i jasnej strategii, opartej na wiedzy i zrozumieniu ryzyka politycznego w krajach tego regionu. Odcinanie się od polityki i ignorowanie jej, nie pomoże Państwu uniknąć problemów. Rozwijając biznes w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, powinni Państwo być przygotowani na taki rozwój wydarzeń, dlatego im lepiej zrozumiecie okoliczności, tym łatwiej będzie Państwu zmienić sytuację na swoją korzyść.

Kierownik Działu Analityki Politycznej

Most Solution Group

dr Aleksandr Sloboda